สถานการณ์สินค้าออร์แกนิคในรัสเซีย

ที่ผ่านมา ในช่วงปี 2010-2014 ตลาดออร์แกนิคในรัสเซียมีการเติบโตประมาณ 10% ต่อปี อย่างไรก็ดี ในปี 2014 ที่เกิดวิกฤติการณ์ไครเมีย ตลาดออร์แกนิคในรัสเซียได้มีการชะลอตัวลงในช่วงปี 2015-2016 เหลือเพียงประมาณ 4% ต่อปี ซึ่งต่อมา ในปี 2017-2019 ตลาดออร์แกนิคในรัสเซียได้มีการฟื้นตัว โดยเติบโตประมาณ 8-10% ต่อปี ทั้งนี้ หากพิจารณาในแง่ปริมาณทางการตลาดของสินค้าออร์แกร์นิคในรัสเซีย จะพบว่า ในช่วงต้นของยุคคริสต์ศตวรรษที่ 20 มีมูลค่าประมาณ 16 ล้านยูโร (เป็นสินค้านำเข้าทั้งหมด) และ ในปี 2021 มูลค่าได้เพิ่มสูงขึ้นถึง 192 ล้านยูโร (เป็นสินค้าที่ผลิตภายในประเทศประมาณ 20%) อย่างไรก็ดี หากเทียบกับส่วนแบ่งในตลาดโลก ยังนับว่าน้อย โดยเป็นสัดส่วนเพียง 0.17% เท่านั้น

ข้อมูลจาก National Organic Union ของรัสเซีย ระบุว่า เมื่อสิ้นปี 2019 รัสเซียมีพื้นที่ที่ได้รับการรับรองว่าเป็นเกษตรออร์แกนิคประมาณ 390,000 เฮคเตอร์ และพื้นที่ 133,000 เฮคเตอร์เป็นพื้นที่ที่มีพืชป่าออร์แกนิค โดยปัจจุบัน รัสเซียมีผู้ผลิตสินค้าเกษตรออแกร์นิคที่ได้รับการรับรองประมาณ 251 ราย และมีผู้ผลิตสินค้า biological products ที่ได้รับการอนุมัติให้ใช้ในการเกษตรออร์แกนิค ที่ได้รับการรับรองแล้วประมาณ 9 ราย (อ้างอิงจาก https://rosorganic.ru/files/Perechen%20sx%20proizvoditeley.pdf) ทั้งนี้ ข้อมูลจาก National Organic Union ของรัสเซีย ยังระบุด้วยว่า ผู้ผลิตสินค้าเกษตรออแกร์นิคในรัสเซียมีการผลิตสินค้าออร์แกร์นิคที่หลากหลาย โดยเป็นผู้ผลิตซีเรียล ธัญพืช และสินค้าอบ 23% สินค้าผัก ผลไม้ และเครื่องดื่ม 22% สินค้า Diary Product 13% เนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์จากเนื้อสัตว์ประมาณ 11 % พืชป่า 6% สินค้ารีไซเคิล 11% และอื่นๆ 9% นอกจากนี้ ผลการศึกษาวิจัยในช่วงปี 2013-2018 ของ TNS และ Yandex Market ปรากฏว่า ผู้ที่ซื้อสินค้าออร์แกนิคในรัสเซียส่วนใหญ่ คือ แม่บ้านที่ซื้อสินค้าออร์แกนิคสำหรับครอบครัวและญาติพี่น้อง และแม่ที่ซื้อสินค้าออร์แกนิคสำหรับลูก โดยคิดเป็นประมาณ 40% อย่างไรก็ดี ชาวรัสเซียที่บริโภคสินค้าออร์แกนิคอย่างยั่งยืน (Sustainable) ยังมีจำนวนน้อยกว่า 1% ของจำนวนประชากรทั้งหมดของประเทศ และค่าใช้จ่ายในการซื้อสินค้าออร์แกนิคของชาวรัสเซียยังมีจำนวนต่ำกว่า 1 ยูโรต่อหัวต่อปี

ข้อเท็จจริงที่น่าสนใจ คือ 58% ของชาวรัสเซียยังมีความต้องการซื้อสินค้าออร์แกนิค และ 21% ของชาวรัสเซียรู้ว่าสินค้าออร์แกนิคคืออะไร อย่างไรก็ดี สินค้าออร์แกนิค (กลุ่มอาหาร) ในรัสเซียยังคงมีส่วนแบ่งตลาดไม่เกิน 0.1% ในประเด็นนี้ National Organic Union ของรัสเซียได้วิเคราะห์ปัจจัยที่ทำให้ชาวรัสเซียยังไม่นิยมซื้อสินค้าออร์แกนิค โดยพบว่ามีปัจจัยหลายประการ เช่น 1. ฉลากสินค้าที่ทำเทียม โดยทำให้ผู้บริโภคชาวรัสเซียแยกได้ยากว่าสินค้าดังกล่าวเป็นสินค้าออร์แกนิคจริงหรือไม่ 2. สินค้าออร์แกนิคมีราคาสูง 3. การสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับสินค้าออร์แกนิคยังน้อย 4. ผู้บริโภคยังแยกสินค้าออร์แกนิค จากสินค้าทั่วไป (ที่ไม่ใช่ออร์แกนิค) ไม่ได้ โดยยังต้องการความช่วยเหลือในการแยกแยะ 5. ความต้องการสินค้าออร์แกนิคยังขยายตัวอยู่แค่ในเมืองที่มีประชากรหนาแน่น ประชากรมีกำลังซื้อสูง และสภาพแวดล้อมยังไม่ดี โดยเมืองในรัสเซียที่มีการขยายตัวของสินค้าออร์แกนิคได้ดี ได้แก่ มอสโก และเซ็นปีเตอร์สเบิร์ก โดยมีส่วนแบ่งการขายในตลาดสินค้าออร์แกนิคประมาณ 65-70% และในจำนวน 65-70% นี้ เป็น มอสโก ประมาณ 70% และเซ็นต์ปีเตอร์สเบิร์ก ประมาณ 30% นอกจากนี้ ในปี 2019-2020 ร้านขายสินค้าออร์แกนิคมีจำนวน ที่มากขึ้นในเมืองใหญ่อื่นๆ ด้วย เช่น เมือง Voronezh เมือง Rostov-on-Don เมือง Ufa เมือง Krasnodar และเมือง Yaroslavl เป็นต้น

ในส่วนของช่องทางการจำหนายสินค้าออร์แกนิคในรัสเซีย มากกว่า 50% เป็นการจำหน่ายในซุปเปอร์มาเก็ต และ 20-25% เป็นการจำหน่ายผ่านร้านขายสินค้าออร์แกนิคโดยเฉพาะ ส่วนช่องทางอื่นๆ ก็จะเป็นการจำหน่ายผ่านการขายตรง การขายในตลาดทั่วไป และการขายบนอินเทอร์เน็ต เป็นต้น

นอกจากนี้ รัสเซียมีการออกกฎหมาย Law on Organic Products เมื่อวันที่ 3 สิงหาคม 2018 โดยมีผลบังคับใช้เมื่อวันที่ 1 มกราคม 2020 นอกจากนี้ ยังมีกฎระเบียบที่เกี่ยวข้องอีก 3 ฉบับ ได้แก่ GOST R 56104 2014 (Organic food, terms and definition) GOST R 57022 2016 (Production of ecological products. Procedure for voluntary certification) และ GOST 33980 2016 (Products from organic farming, rules for production, processing, labelling and sale)

สำหรับอนาคตของตลาดสินค้าออร์แกนิคในรัสเซีย ผู้เชี่ยวชาญ คาดการณ์ว่า ภายในปี 2030 สัดส่วนของชาวรัสเซียที่บริโภคสินค้าออร์แกนิคจะอยู่ที่ประมาณ 5% ของประชากรทั้งหมด โดยอุปสงค์ต่อสินค้าออร์แกนิคยังคงไม่แน่นอนเนื่องจากราคายังคงเป็นปัจจัยหลักในการเลือกซื้อสินค้าของผู้บริโภค อีกทั้งการแข่งขันของตลาดสินค้าออร์แกนิคยังอยู่ในระดับต่ำ ดังนั้น การสร้างวัฒนธรรมการบริโภคสินค้าออร์แกนิคจะเป็นปัจจัยสำคัญในการที่จะช่วยทำให้ตลาดสินค้าออร์แกนิคในรัสเซียเติบโตขึ้นได้มากขึ้นในอนาคต (อ้างอิงจาก https://rosorganic.ru/about/press/rost-potrebleniya-organicheskoj-pro.html)

ที่มา:

• https://www.ditp.go.th/post/144912

• https://rosorganic.ru/files/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE%20%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%BA%D0%B0%202021%20%D0%B3.pdf

• http://www.ekoconnect.org/tl_files/eko/p/Projekte/MOE-Laenderberichte/Country-Report-Organic-RUSSIA-EkoConnect-2020.pdf

• https://www.e3s-conferences.org/articles/e3sconf/pdf/2020/77/e3sconf_ersme2020_07020.pdf